انفجار مرگبار در بندرعباس
فاجعه‌ای انسانی و اقتصادی در قلب تجارت دریایی ایران
مینا رحیمی – به گزارش مجله تیتر, در ظهر روز شنبه ۶ اردیبهشت ۱۴۰۴، صدای انفجاری مهیب بندر شهید رجایی در بندرعباس را لرزاند. انفجاری که نه‌تنها سکوت بندر را شکست، بلکه امنیت، جان و آرامش صدها خانواده را در هم کوبید. این حادثه، که یکی از تلخ‌ترین رویدادهای صنعتی در تاریخ ایران معاصر به شمار می‌آید، به مرگ دست‌کم ۷۰ نفر و مجروح شدن بیش از ۱۲۰۰ نفر منجر شد. منابع محلی و شاهدان عینی از شدت انفجار، شعله‌های آتش عظیم، دود غلیظ و لرزش ساختمان‌ها تا شعاع چند کیلومتری خبر دادند.
آغاز ماجرا از انبارهای محوطه کانتینری سینا بود؛ جایی که بنا به گزارش‌های اولیه، مواد شیمیایی خطرناک و قابل اشتعال به‌صورت غیراصولی انبار شده بودند. ماده‌ای که توجهات را به خود جلب کرده، پرکلرات آمونیوم است؛ ترکیبی شیمیایی که به‌طور گسترده در صنایع موشکی و نظامی کاربرد دارد و نیازمند شرایط ویژه برای نگهداری ایمن است. گفته می‌شود این مواد بدون رعایت الزامات ایمنی و استانداردهای جهانی، در کنار کالاهای تجاری دیگر نگهداری می‌شدند.
منابع رسمی از بازداشت دو نفر، از جمله یکی از مسئولان بندر، در پی این حادثه خبر داده‌اند. وزیر کشور نیز در نشست اضطراری ستاد بحران اعلام کرد که «سهل‌انگاری آشکار در مدیریت مواد خطرناک» عامل اصلی این فاجعه بوده است. با این حال، برخی رسانه‌های بین‌المللی، از جمله وال‌استریت ژورنال، به واردات اخیر مواد شیمیایی از چین اشاره کرده‌اند که ممکن است در این حادثه نقش داشته باشد. این موضوع حساسیت‌هایی را در مورد مبادلات غیرشفاف و عدم نظارت دقیق بر ورود مواد شیمیایی خاص به کشور برانگیخته است.
در بعد زیست‌محیطی، کارشناسان هشدار داده‌اند که انفجار و آتش‌سوزی منجر به انتشار گسترده گازهای سمی از جمله دی‌اکسید گوگرد، اکسیدهای نیتروژن و ذرات معلق شده است. ساکنان مناطق اطراف از بروز مشکلات تنفسی، سوزش چشم و تهوع شکایت کرده‌اند. علاوه بر این، نشت مواد شیمیایی به آب‌های خلیج فارس، تهدیدی جدی برای حیات دریایی و زیستگاه پرندگان بومی به شمار می‌رود. سازمان محیط زیست استان هرمزگان اعلام کرده است که نمونه‌برداری‌ها آغاز شده و نتایج اولیه از افزایش غلظت فلزات سنگین در آب حکایت دارد.
از منظر اقتصادی، تأثیر این فاجعه قابل‌چشم‌پوشی نیست. بندر شهید رجایی به‌عنوان شریان اصلی تجارت دریایی ایران، سالانه حدود ۸۰ میلیون تن کالا را جابجا می‌کند و بیش از ۸۵ درصد از کل تجارت کانتینری کشور را به خود اختصاص داده است. انفجار اخیر، نه‌تنها باعث توقف فعالیت‌های این بندر برای چند روز شد، بلکه زنجیره تأمین کالا در سطح ملی را دچار اختلال جدی کرد. اتاق بازرگانی ایران در بیانیه‌ای خواستار رسیدگی فوری به وضعیت شرکت‌های آسیب‌دیده، بازسازی سریع زیرساخت‌ها و پرداخت خسارت به تجار و شرکت‌های حمل‌ونقل شد.
رئیس‌جمهور نیز ساعاتی پس از حادثه به بندرعباس سفر کرد و با بازماندگان و مصدومان دیدار نمود. او ضمن قدردانی از تلاش‌های نیروهای امدادی، وعده داد که روند بازسازی با سرعت و اولویت پیگیری خواهد شد. در سطح استان هرمزگان، سه روز عزای عمومی اعلام شد و مراکز درمانی در حالت آماده‌باش قرار گرفتند.
افکار عمومی در فضای مجازی، مملو از خشم و مطالبه‌گری است. کاربران بسیاری خواستار شفاف‌سازی در مورد منشأ دقیق انفجار، بررسی کامل تخلفات احتمالی در زمینه واردات و انبار مواد خطرناک و نیز برخورد با مسئولان کوتاهی‌کننده شده‌اند. این حادثه تلخ، بار دیگر نشان داد که ایمنی صنعتی تنها یک استاندارد فنی نیست، بلکه یک ضرورت انسانی و اجتماعی است. تکرار فجایعی از این دست، هشداری است برای بازنگری جدی در ساختارهای نظارتی، بازآموزی نیروهای اجرایی و ارتقاء سطح پاسخگویی مدیران نهادهای کلیدی.
