نگاهی به انیمیشن «لگو» Lego
دنیایی که ما می سازیم
سنبل پویان – تورنتو –
محصول وارنر برادرز و رودشا، فوریه 2014
نویسنده و کارگردان: Phil Lord, Christopher Miller
صدا پیشگان:… Will Arnett, Elizabeth Banks, Alison Brie, Craig Berry
صد دقیقه PG
از ابتدای خلقت هنر انیمیشن یک اصل مدنظر خالقانش بوده و هست و آن دنیایی ورای دنیای واقعیست. دنیایی تازه که هر گز نمی توان دید و لمس کرد و فقط از آستین جادویی انیمیشن نمایان می شود. «لگو» بار دیگر ثابت کرد هر دنیایی را می توان آفرید و احساس و هیجان را به آن افزود، حتی به آجر های کوچک و خشکی که احتمالا در گوشه و کنار هر خانه ای می توان یافت. دنیایی مخصوص به خود، ورای جهان محسوسات می بینیم.
گاه مانند سه گانه داستان اسباب بازی (Toy story)که عروسکها با حفظ قوانین، دنیایی برای خود خلق کرده اند و گاه دنیا با سر انگشتان پسر بچه ای مثل داستان «لگو» بازگو می شود.
تصور کنید چشمهای نیمه باز کودکان را در دل شب، زمانی که بزرگتر ها غرق در خواب و افکار پیچیده دنیای واقعی هستند، آنها منتظر کوچکترین نشانه از زندگی پنهان اسباب بازیهایی مثل باربی ، ماشینها، جادوگران، حیوانات، لگوهای به هم ریخته و حتی سگ و گربه شان هستند. در واقع کارخانه های رویا سازی ذهن و روح کودکان را در اختیار دارند و هر ساله نیز جهت آن را با اهداف متفاوتی تغییر می دهند. والدین و بزرگترها هم با وجود علم به این سیاست، تمام و کمال در برابر آنها تسلیم هستند چرا که این کارخانه با قابلیت های خود و بعضا با درصد کوچکی خطا اعتمادها را جلب کرده و سهم بزرگی از تربیت و آینده نسلها را در اختیار گرفته است. انتخاب لباس و رنگها، تکه کلامهای قهرمانان روز، بازیهای کامپیوتری و داشتن اسباب بازیهای مرتبط و همذات پنداری با داستانها و شخصیتها، همه و همه شاهد این امر هستند.
فیلم کمدی اکشن «لگو» درست بعد از نمایش یخزده(frozen) که با فرومول های کلیشه ای دیزنی باز هم اسکار و لقب پرفروشترین را نصیب کمپانی اش کرد، شبیه یک ریسک بزرگ بود، با وجود این نه برادران وارنر را ناامید کرد و نه کمپانی لگو و نه مخاطبان دیزنی را، و با همراهی قهرمانان به نام دنیای سرگرمی اثری پر هیجان را با تمام استانداردهای کلاسیک سینمای هالیوودی روانه بازار کرد. فیلمنامه ای ماهرانه و نکته سنج و کارگردانی مناسب که دسترنج فیل لرد و کریستوفر میلر ( Phil Lord, Christopher Miller ) و به شیوه استاب موشن است. لرد و میلر که سابقه ساخت فیلم نیمه ابری با احتمال بارش کوفته قلقلی را در کارنامه خود دارند اینبار کمی به واقعیت نزدیکتر شده اند. بر خلاف فیلم قبلی که کارکتر آن فلینت، یک ابر مخترع بود، اینبار داستان با قهرمانی نا آشنا و عادی مثل یک کارگر ساختمانی به نام امت Emmet (Chris Pratt) آغاز می شود و با همراهی سوپر قهرمانانی نظیر بت من و سوپر من و شخصیتهای جنگ ستارگان و حتی آبراهام لینکلن داستانی هیجان انگیز و پرشتاب در کنار نخ باریکی از درامهای مرسوم عاطفی محصولی دقیق و بی نقص ارائه می دهد. شاید ظاهر خشک و بی احساس لگوها قبل از تماشای فیلم چنین حسی را بروز ندهد ولی تماشای آن بی تردید تمام حس و حال بیننده را تغییر می دهد.
امت که کارگر ساختمانیست، یک زندگی به نهایت معمولی و روزمره دارد. سریالهای مورد علاقه اش را دنبال می کند. همراه همسایه ها از زندگی لذت می برد و رابطه خوبی با آنها دارد، قهوه مورد علاقه اش را می نوشد و از موسیقی لذت می برد و مثل همه ما درگیر جزئیات زندگیست. امت زمانی که با گروهی رانده شده از اجتماع همراه می شود وبه اشتباه می پندارد فرد برگزیده ایست و می تواند دنیای لگویی را نجات دهد، به همه پند و اندرز می دهد و توانایی نابودی جادوگران و رهبران مخرب دنیا را پیدا می کند. در برخورد با دختر مورد علاقه اش مطمئن می شود. زندگیش دچار تغییر شده و چاره ای جز ناجی بودن ندارد. او کم کم باور می کند قدرت هر کاری را دارد حتی بر کناری رئیس جمهور(با صدای ویل فرل) چه چیزی بهتر از این برای فرار اززندگی تکراری می تواند باشد. منتقدان بزرگ این شکل داستانگویی را نقد برنده ای می دانند:” در برابر نظام فاشیستی که با تمام یکنواختی زندگی روتین می توانید به آرمانهایتان برسید”. «امت» این ساختار را بهم می ریزد، این راه خطیر همراه سوپر قهرمانانی محبوب که یک به یک ظاهر می شوند آغاز می گردد. بت من با صدای(Will Arnett) شخصیت پر حرف و با مزه ایست که تمام تصورات قبلی مخاطب را از این سوپر قهرمان بهم می ریزد و به نکته جذاب فیلم تبدیل می شود. اما امت که نماینده همه آدمهای عادیست با خودباوری و با راه و روش خود در برابر همه می ایستد، طنز داستان بسیار شیرین از آب در آمده است. «امت »تهدید می کند، سخنرانی می کند، عمل می کند و در بیشتر موارد شکست هم می خورد. مثل سکانس سخنرانی آتشین او برای تجدید روحیه ابر قهرمان ها ، یا دلسوزی برای خراب شدن دنیای شکلاتی کیتی که آشکارا همه را ترغیب می کند هرگز دست از مبارزه نکشند.
فیلم «لگو» با مجموعه از ترفندهای جذاب برای کودکان خلق شده است. قصه ای که علیرغم گرد آورده همه قهرمانان محبوب و معروف، شخصیت اصلی اش «امت»، کارگر ساده ای است که همان مخاطبان کم سن و سال بارها و بارها هنگامی که عروسک او را در مشت داشته به خواب رفته اند. اینکه هر کسی تصور کند فرد منتخب است و می تواند دنیا را تغییر دهد، حس خوبی برای بیننده کودک باقی می گذارد و با توجه به ساختار دنیای لگویی و خاصیت این آجرهای قدیمی همه را برای ساختی دوباره و یا بازسازی با ایده های نو تشویق می کند. چرا که هر کسی می پندارد اگر این بار فرصت نصیبش شود چنان دنیایی می سازد که نظیر نداشته باشد.
و اما برای مخاطبان بزرگسال به غیر از خاطره سازی و ساختار شکنی قهرمانان دوران خود، از تماشای این نقد طنازانه اجتماعی در کنار کودکانشان لذت می برند. در عین شادی و تخیل کودکانه، نقد زندگی روتین و کسل کننده و نظامی و ناگزیر باعث عمیق تر شدن لایه های اندیشگی فیلم می شود.
قطعا بعد از تماشای فیلم نه کودکان داستان این فیلم را فراموش می کنند و نه بزرگترها، جالب اینجاست که «لگو»، هر دو را با اندیشه ای مشترک به سرزمین رویا دعوت می کند. یکی برای بهم زدن قواعد و ساختار کلیشه ای که در آن فرو رفته است و دیگری برای ساختی دوباره و بدست آرودن موقعیتی برای نجات دنیا، این می تواند بعد از سود سرشار پدید آورندگان فیلم «لگو» دست آورد مهمی باشد.
