کانون کتاب تورنتو بررسی کرد:
سانسور کتاب در ایران
نویسنده و تهیه کننده تلوزیونی
مصطفا عزیزی
کانادا
***
روز جمعه ۹ می ۲۰۱۴ هشتاد و هشتمین نشست «کانون کتاب تورنتو» به موضوع «سانسور» اختصاص داشت و سه نویسنده‌ی ساکن تورنتو که به شکل‌های مختلف با سانسور در ایران روبه‌رو بودند، در میزگردی که سعید حریری آن‌را اداره می‌کرد، در این خصوص نظرات خود را بیان کردند.
ایرج رحمانی نویسنده و شاعر است و متولد تهران، اما از حدود سی سال پیش تا کنون در کانادا زندگی می‌کند. از او چند دفتر شعر و داستان کوتاه و رمان در ایران و خارج از ایران منتشر شده است که می‌توان به دفتر شعر «در باغ‌های تردید» و آخرین رمانش «فرار به سامرا» اشاره کرد. در میزگرد کانون کتاب آقای رحمانی به مسایل تئوریک سانسور پرداخت و از منظر «حقوق انسانی» و «آزادی بیان» و «خلق ادبی» مسئله را مورد بررسی نظری قرار داد.
ساسان قهرمان سخنران بعدی میزگرد بود. ساسان قهرمان شاعر و نویسنده‌ی متولد مشهد است که چند سال پس از انقلاب ایران را ترک کرد و دیگر هرگز به ایران بازنگشت و بیش از دو دهه است که در کانادا زنده‌گی می‌کند. از او چند دفتر شعر و داستان کوتاه و رمان و فیلم‌نامه و نمایش‌نامه و مجموعه‌ی مقاله منتشر شده است و علاوه بر این‌ها به کار مطبوعاتی و انتشاراتی و بازیگری و کارگردانی در تاتر اشتغال دارد. اولین رمان او «گسل» مورد توجه زیاد خوانندگان و منتقدین قرار گرفت آثار او تاکنون اجازه‌ی چاپ در ایران پیدا نکرده است.
ساسان قهرمان در میزگرد کانون کتاب به تاریخچه‌ی سانسور پرداخت و ریشه‌های آن را در دوران معاصر از زمان ناصرالدین شاه و دوران پهلوی‌ها و بعد از انقلاب تشریح کرد و با آوردن مثال‌های گوناگون فرج و شدت سانسور در سال‌های مختلف این دوران را مورد بررسی قرار داد و انواع مختلف آن را تشریح کرد و تفاوت‌های سانسور کتاب و مطبوعات در دوران رضا شاه و سپس رضا شاه پرداخت و سپس شیوه‌های سانسور پس از انقلاب را مورد کنکاش قرار داد.
سخنران بعدی فرشته مولوی بود. فرشته‌ی مولوی از جوانی پیش از انقلاب ۵۷ با کتاب و ترجمه و نویسندگی سروکار داشت و از سال ۱۳۵۵ تا سال ۱۳۷۷ که ایران را به مقصد کانادا ترک کرد در کتابخانه‌ی ملی به کار تحقیق و پژوهش اشتغال داشت. از او آثار متعددی در ایران و خارج کشور منتشر شده است که می‌توان از این میان به رمان «دو پرده‌‌ی فصل» که در سال ۱۳۸۸ در تهران منتشر شد و «آن سال‌ها این جُستارها» که در ۲۰۱۱ در تورنتو منتشر شد اشاره کرد.
فرشته مولوی به موضوع بحث روز سانسور در ایران پرداخت و دو دیدگاه مختلف در این خصوص را شکافت. نخست به این نکته که بی‌شک نویسندگان ایران آمال و آرزوی‌شان به طور استراتژیک این است که سانسور به‌طور کلی برچیده شود اشاره کرد و سپس دو نظر مختلف پرداخت که قصد حل مشکل روز نویسندگان در ایران را دارد پرداخت یک نظرگاه مبتنی بر این که مانند روال گذشته مجوز انتشار کتاب توسط وزارت ارشاد داده شود اما اما وزارت ارشاد قانون‌مندتر این کار را بکند و خط قرمزها بالاتر رود و از نویسندگان و ناشران در مقابل نیروهای خودسر و قوه‌ی قضاییه دفاع کند و نظر دیگر که اصولا دولت دست از دخالت در انتشار کتاب بردارد و سانسور قبل از نشر کلا برچیده شود و کتاب با مسئولیت نویسنده منتشر شود و اگر شاکی وجود داشت موضوع در دادگاه مطرح شود و تنها نویسنده مسئول باشد و مسئولیتی متوجه‌ی ناشر نباشد تا سانسور به ناشران منتقل نشود. او دیدگاه دوم را بیشتر می‌پسندید و اعتقاد داشت اگر عمل شود گام مهمی در برداشتن سانسور برداشته خواهد شد.
در بخش پرسش و پاسخ توسط چند نفر از حاضرین سوآلاتی را مطرح کردند و نظراتی مقایر یا در راستای نظر حاضرین در میزگرد بیان شد که توسط حاضرین در میزگرد مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
