یادداشت ساسان اسوندی
نگاهی به موفقیت سینمای موزیکال
مدتیه که تقریبا سالی یکی یا دو تا فیلم موزیکال یا در مورد موسیقی خوب از دل سینمای سرگرمی ساز هالیوود بیرون میاد ، خوب برای دوستداران موسیقی می‌تونه خبر خوبی باشه ، بگذریم از اینکه هالیوود از همون اول هم فیلم موزیکال رو خوب می‌ساخت ( کم لطفی کردم ، هالیوود بلده فیلم موزیکال رو خیلی خوب بسازه ) در حقیقت اولین فیلم صدادار (صدا و دیالوگها و موزیک سر صحنه و همزمان ضبط شده ) موزیکال بود، به نام خواننده جاز.
تولید ۹۱ سال پیش و به نظر من هنوز فیلم خوب و قابلیه ، پس از این همه سال میشه نشست و این فیلم رو دید و شنید (البته اگر بتونین کپی خوب فیلم رو گیر بیارین). خوب بهتره که برگردیم به آینده ، و دلم میخواد که این توضیح رو اضافه کنم که از ابتدای سینمای با صدا و غیر صامت (منظورم صدای همزمان و سرصحنه) زمان فیلمبرداری فیلمهای موزیکال ، صدای خواننده و تمامی گروه موزیک همزمان سر صحنه ضبط میشد و به فیلم اضافه میشد (تدوین میشد)، اگر زیاد با ساخت و پشت صحنه فیلم و سینما آشنا نیستین باید بگم که ضبط همزمان موسیقی و خواندن خواننده، اونم سر صحنه فیلم با حضور تمامی عوامل لازم و غیرلازم فیلمبرداری (اونم نه توی استودیوی ضبط موسیقی و در سکوت و بدون آدم اضافه ) سخت ترین (بخدا سخت ترین) کار صدای فیلمه، شما همیشه صدای مزاحم و اضافه (نویز) دارین و باید فیلمبرداری رو قطع کنین و دوباره از ابتدا شروع کنین، هر بار کات دادن و قطع فیلمبرداری فشار خون تهیه کننده رو تا بالاترین حد خودش می‌بره (چونکه به زمان کار اضافه می‌کنه و این یعنی هزینه اضافه تر ) و هربار که شما کار رو قطع میکنین کلی از وجهه و امتیاز خودتون پیش تهیه کننده کم میکنین و از شانس اینکه این تهیه کننده دوباره سراغ شما بیاد ، میزنین . اما چه میشه کرد که صدای تر و تمیز و خوب اعتبار شما رو بالا می‌بره (من هنوز نفهمیدم کدوم بهتره ، اعتبار یا تهیه کننده ای که شما رو دوست داره).
خوب از موضوع پرت افتادیم ، تا حدود دهه ۶۰ (منظورم حدود ۱۹۶۰ ) فیلمهای موزیکال همه توی استودیوهای بزرگ هالیوودی یا اروپایی با دکورهای عظیم ساخته میشد ، که میشد فیلم موزیکال رو کنترل شده به سرانجام رسوند .(اون زمان هنرپیشه‌ها در واقع هنرمند کامل بودن ، هنرپیشه ، خواننده و رقصنده ، در حد یک تیم ملی کامل ) استودیوها هم همه امکانات و عوامل رو در استخدام خودشون داشتن از آهنگساز و ترانه سرا و نوازنده تا خواننده /بازیگر/رقاص ، پس دست کارگردان و تهیه کننده برای فیلم موزیکال باز بود .
هنوز پای چهره‌های بسیار زیبا (با استعداد اندک ) به هالیوود خیلی باز نشده بود و هنوز استعداد و توانایی حرف خودش رو میزد (فرد آستر و بینگ کرازبی ، به هیچوجه مردان جذاب و خوش قیافه ای نبودن ، اما استعداد داشتن ، خوبشم داشتن) برای همین فیلم موزیکال (با ضبط همزمان) خوب ساخته میشد ، دهه ۶۰ چندتایی بازنشسته شدن و چندتایی هم دیگه قابل تحمل نبودن ، اما هنوز با استعدادها بودن و تنور فیلم موزیکال گرم بود , در ضمن جهش چشمگیری در تکنیک ساخت وسایل فیلمبرداری و نورپردازی و صدابرداری بوجود اومد و وسایل کوچکتر و سبک‌تر و بهتر شدن (که کمک بزرگی بود به سرعت ساخت فیلم) .
در کنار فیلمهای موزیکال ، فیلم‌هایی در مورد خوانندها و گروههای موزیک (بیتلز و الویس پریسلی و فرانک سیناترا)هم شروع به ساخت کرد و هالیوود کشف کرد که می‌تونه برای اونا تبلیغ کنه و اونا هم براش کار کنن (فیلم بازی کنن)و هر دو طرف برنده باشن .فیلمهای موزیکال بسیار خوبی همچون داستان وست ساید و اشکها و لبخندها (West side Story & Sound of Music)
ساخته شد و خوب هم موفق شدن ، منتها هالیوود شروع به استفاده از چهره ها کرد و استعداد به عقب رفت (در انتهای دهه)
دیگه لازم نبود فیلم موزیکال با زحمت فراوان و هزینه بالا توی استودیوهای ساخته بشه ، خواننده ها و ترانه هاشون بودن و همه با هم تو فیلم شرکت میکردن ، اینجا بود که یک شیرپاک خورده ای کشف کرد ، میشه همه چیز رو دوبله کرد ، موزیک قبلن ساخته شده سرصحنه فقط دوباره پخش (Playback) میشه و خواننده هم به اصطلاح لب میزنه (هنوز نتونستم پیدا کنم که کی بود) هنوز از این تکنیک درپیت استفاده میشه ، متاسفانه .
دهه ۷۰ فیلمهای موزیکال با ضبط سر صحنه خیلی خیلی کم شد و موند فقط دوتا فیلم ویولن زن روی بام و کاباره (Fiddler on the Roof & Cabaret) فیلمها بیشترشان از همون تکنیک راحت استفاده پخش دوباره از موزیک استفاده میکردن (خوب شاید استعداد خوب ، کم شده بود) بهرحال دیگه لازم نبود که حتمن فیلم رو توی استودیوهای بسازن ، از استودیوها زدن بیرون و لوکیشن‌های بهتر و بیشتری رو استفاده کردن و برای فیلمهای موزیکال هم که خوب دوبله میشد ، میشه گفت که دهه ۸۰ و ۹۰ هم همینطور پیش می‌رفت ، پیشرفت وسایل فیلمبرداری و نور و صدا به ساخت سریعتر فیلمها کمک میکرد و دیگه کارگردانها خیلی بهانه نداشتن (صدابردار ها که به هیچوجه)که اینجا نمیشه و اونجا نمیشه (همه جا میشد) . لازم نبود برای فیلمهای موزیکال ، آهنگ و ترانه اصل (Original) بنویسن ، از همون آهنگها و ترانه های پیشتر ساخته شده بازیگر/خواننده ها استفاده میشد .
تا اینکه دوتا فیلمنامه نویس پیدا شدن که میخواستن به سبک هالیوود قدیم و باشکوه یک فیلم نامه موزیکال بنویسن , خوب نوشتن و ابتدا به روی صحنه تاتر رفت و بسیار هم موفق شد ، جرات پیدا کردن و یک کارگردان پردل و با استعداد پیداکردن و تهیه کننده هم که بود . بینوایان ، حالا کار سخت شروع شد ، هنرپیشه های که بتونن آواز بخونن (حداقل ته صدایی داشته باشن ، بقیه اش با میکسر و افکت درست میشد) ، فیلم کامل به سبک فیلم موزیکال قدیم ساخته شد ، گروه موزیک سر صحنه بودن و اجرا میکردن و بازیگر/خواننده ها هم میخوندن و بازی میکردن و همه چیز سر صحنه ضبط میشد (البته بعدتر متخصصین درست ترشون میکردن) ، برای اینکه هیچ صدایی مزاحم کار نشه ، برای تمام گروه کفشهایی ساختن که کفشون نمد بود و حرکت عوامل صدایی ایجاد نمی‌کرد و همه هم هدفون داشتن که بدونن چه خبره ، کار خوب و تر تمیزی بود و معلومه که کار بسیار سختی هم بوده .موفقیت بینوایان به تهیه کننده ها نشون داد که فیلمهای موزیکال هنوز بیننده و طرفدار دارن .
میتونم بگم که خوشبختانه این چندتا فیلم موزیکال این چندسال چون Lala Land , Sing Street , A Star is Born ادامه راه رو دارن خوب میرن و درست و به جا ساخته شدن . آهنگها و ترانه ها برای این فیلمها ساخته شده و نوشته شده و بازیگر /خواننده فیلم اونارو اجرا کرده با این تفاوت که هیچکدوم از ترانه ها و موزیکهای فیلمها سر صحنه ضبط نشدن و بازیگرها اونارو تو استودیو خواندن و ضبط کردن ، منتها همون بازیگرها ، بطور مثال برای فیلم لالا لند, رایان گازلینگ (بازیگر خوش تیپ و خوش قیافه و جنتلمن کانادایی) فیلم از برنامه باشگاه میکی ماوس شروع به هنرنمایی کرده بود و استعداد وتمرین خوانندگی رو داشت و اما استون (با دو چشم بینهایت درشت) هم در نوجوانی و جوانی پیانو می‌زده و کلاس موسیقی میرفته .
در مورد فیلم Bohemian Rhapsody یک کمی (یا شاید بیشتر) قضیه فرق می‌کنه ، فیلم در مورد گروه راک کویین ساخته شده و هنوز ۳ نفر از ۴ نفر این گروه زنده و حاضر هستن ، هنوز همه این گروه رو بخاطر دارن و حداقل طرفدار ها و دوستداران گروه هفته ای یکی دوبار از طریق یوتیوب یا شبیه اون اجراها رو میبینن ، برای همین ابتدا باید هنرپیشه مامان شبیه فرخ خان (ببخشید فردی مرکوری) پیدا میشد ، پس از گشت و گذار نزدیک به ۲ سال و تست و آزمایش (حتی پیمان معادی هم تست گریم داد)کمابیش فراوان ۲ نفر باقی موندن ، رمی مالیک و ساشا بارون کوهن . ساشا بیشتر همقد فردی بود تا رمی ، اما کارگردان و تهیه کننده با اخلاق ساشا مشکل داشتن ، پس رمی انتخاب شد (ساشا بلد بود پیانو بزنه و بخونه و خوب هم می‌رقصید) تازه کار یک ساله رمی شروع شد ، یک سال وقت داشت که بشه فردی مرکوری ، پیانو بزنه و بخونه و اداهای اونو یاد بگیره ، بعد از دیدن فیلم فکر میکنم که خوب کارش رو انجام داد .
A Star is Born
چهارمین فیلم ، با همین اسم و موضوع که امسال به نمایش درآمد ، هر چهارتا موزیکال هستن والبته دیدنی . این فیلم در مورد دوتا خواننده (یکی تازه کار و تازه کشف شده و یکی به آخر خط رسیده) آمریکایی و رابطه احساس ، عاطفی و عاشقانه آنها و کار و حرفه و هنر و تجارت و تبلیغات در اطراف اون دو نفره . بازیگر زن فیلم ، لیدی گاگا خواننده و صحنه گرم کن معروف (تا کنون فقط فیلم بازی نکرده بود)برای صحنه های خوانندگی فیلم خیلی احتیاج به آموزش نداشت ، فقط تمرین و تمرین ، اما آقای بردلی کوپر (که کارگردان فیلم هم هست) باید تمرین فراوان و آموزشهای طولانی خوانندگی و نوازندگی گیتار به سبک راک رو انجام میداد تا کار به خوبی به سرانجام برسه ، از ۴ ماه قبل از فیلمبرداری هم ، ترانه ها و آهنگهای فیلم ضبط شد و تمرینهای کنسرتها انجام شد .
من موسیقی رو خیلی زیاد دوست دارم (شنیدن) ، خوب ، فیلم دیدن رو که عاشقشم ، پس ترکیب فیلم و موزیک با هم برای من هیجان آور و آرامش بخشه . فیلم خوب دیدن رو توصیه میکنم ، سینما رفتن رو تاکید میکنم .
