برای او که حالا دیگر نیست

هلیا قاضی میرسعید : روز شنبه است. به خانه برگشته ام. روی تخت دراز کشیده ام و در شبکه های اجتماعی پرسه میزنم. مثل همیشه «توییتر» اولین گزینه است. خبرها را سرسری نگاه می کنم. تا میرسم به عکسی از نجف دریابندری و صفدر تقی زاده. در توضیح تصویر نوشته:

تاریخ عکس 1362 – حالا هیچ کدام در این دنیا نیستند

باور نمی کنم. دوباره می خوانم. به صحت خبر اطمینان نمی کنم. به سراغ خبرگزاری ها می روم تا ببینم ماجرا از چه قرار است. چند ثانیه ای به صفحه گوشی ام خیره می مانم. از خواندن خبر درگذشت صفدر تقی زاده، همچنان مات و مبهوتم. لبخندش از جلوی چشمان کنار نمی رود. یاد اولین باری می افتم که در جشنواره تیرگان تورنتو ملاقاتش کردم. با آن وقار و متانت، شیک پوش، با قامتی راست، همراه با خانواده اش قدم می زد. برق نگاه پرامیدش هنوز به یادم مانده است.

سعی می کنم خودم را جمع و جور کنم و با طناز(دختر کوچکش که در تورنتو ساکن است) تماس بگیرم. اما باز تردید می کنم. به سراغ فیس بوک می روم تا از درستی خبر مطمئن شوم. پر واضح است که تلاش من برای فرار از مواجهه با این حقیقت تلخ، بی فایده است. نفس عمیقی می کشم و شماره را می گیرم. چند باری زنگ می خورد و کسی پاسخ نمی دهد. به راستی در شرایطی این چنین، کدامین واژه می تواند بازماندگان را تسکین دهد.

و چه سخت است برای ما که باور کنیم دست بی رحم سرنوشت، در روز یک گرم تابستانی، مردی بزرگ از اهالی قلم و مترجمی قهار را با خود به دیاری دیگر برد. مترجمی که قلم روان و تسلط بی بدیلش بر ادبیات فارسی و انگلیسی، آثار ماندگاری را از خود به یادگار گذاشت. یادش تا ابد با ما خواهد ماند و صد افسوس که این بار خاطرات هم نمی توانند باری از دلتنگی بردارند.

زندگینامه:

صفدر تقی‌زاده، مترجم و نویسنده، متولد سال ۱۳۱۱ در آبادان بود. او که دانش‌آموخته مقطع کارشناسی ارشد زبان و ادبیات انگلیسی در دانشگاه تهران بود، مدتی در دانشکده نفت آبادان نیز زیر نظر آموزگاران انگلیسی به تحصیل پرداخت. تحصیل در دانشکده نفت موجب پیشرفت دانش زبان انگلیسی او شد.

صفدر تقی‌زاده علاوه بر ترجمه انگلیسی به فارسی و ترجمه فارسی به انگلیسی، سال‌ها به تدریس زبان انگلیسی پرداخت و در دانشگاه‌های تهران، علامه طباطبایی و شهید بهشتی تدریس زبان انگلیسی تخصصی را بر عهده داشت. تقی‌زاده در دوره‌هایی عضو هیئت داوران جایزه‌های ادبی بود و ترجمه را هم رها نکرد.

از ترجمه‌ها و کتاب‌های منتشرشده توسط او می‌توان به این عنوان‌ها اشاره کرد: «آنا کریستی» اثر یوجین اونیل، «مرگ در جنگل» اثر شروود اندرسن، «اهریمن پیر» اثر پرل باک، «سفر دور و دراز به وطن» (مجموعه نمایش‌نامه کوتاه) یوجین اونیل، «تورتیلا فلت» اثر جان اشتاین بک، «بزرگترین شخصیت‌های قرن بیستم: مهمترین شخصیت‌های قرن و هزاره از دید منتقدان مجله تایم»، «داستان‌های کوتاه از نویسندگان امروز ایران و جهان» (با همکاری اصغر الهی)، رمان برگزیده معاصر آنتونی برجس، داستان‌های کوتاه ایران و جهان، «تاریخ تمدن: رنسانس» اثر ویل دورانت (با همکاری ابوطالب صامری، «زائران غریب» (دوازده داستان) اثر گابریل گارسیا مارکز، «یاد و نگاه: چهره‌های هنر و فرهنگ معاصر ایران» (ترجمه به انگلیسی)، «یوجین اونیل» اثر جان گسنر، «اگر ادبیات وجود نداشت» اثر دوریس لسینگ، «شعر جهان» اثر سی. کی. ویلیامز، «غیب‌گویی: یودیت» اثر پیتر هاندکه، «سینما و موسیقی: فیلمنامه‌نویسی به سبک گودار» اثر اومبرتو اکو، «جهنم روی زمین» اثر رابرت جیمز، «اهانت به تماشاگر: سیل» اثر پیتر هاندکه، «کمال» اثر ولادیمیر ناباکوف، «بعضی چیزها پایدار می‌مانند دست‌گرمی برای نوشتن یک داستان»، «روشنایی مثل آب است»، سه شعر از گونتر گراس، «سرودی برای بوی هیزم» و «واقعه‌ای سر پیچ خیابان». برخی ترجمه‌های تقی‌زاده با همکاری محمدعلی صفریان بوده است.