حقایق درباره لیلا دختر ادریس

یافتن مسیر زندگی در تمامی فرهنگ ها ارزش به حساب می آید

مینا رحیمی – اتاوا

فارسی زبانان شهر اتاوا، به تماشای نمایش “حقایق درباره لیلا دختر ادریس” نشستند. در ادامه تور داخلی این نمایش، پس از شهر مونترال، اینبار پایتخت کانادا میزبان اثری از بهرام بیضایی بود که به زبان فارسی و با زیر نویس انگلیسی به اجرا درآمد. کارگردانی این نمایش را علی اسماعیلی به عهده داشت که با استقبال خوبی از سوی مخاطبان ایرانی و غیر ایرانی همراه شده است.

علاقه شخصی اسماعیلی به تفکر و نگارش بهرام بیضایی، یکی از بزرگان ادبیات نمایشی ایران، تا آنجاست که آرزو دارد تا بتواند فیلمنامه های این کارگردان را که به دلیل بی مهری های داخلی در ایران، فرصت ساخته شدن پیدا نکردند را به روی صحنه ببرد. قابل ذکر است که سهیل پارسا، کارگردان ایرانی- کانادایی نیز در ۳ دهه گذشته، چندین نمایش از بهرام بیضایی را در کانادا به روی صحنه برده است.

لیلا تصمیم می‎گیرد برای زندگی تازه، پیدا کردن کار و مستقل شدن به محله‎ای دیگر برود و دور از خانواده‎اش زندگی کند. اما او نمی‎داند خانه‎ای که اجاره کرده چه گذشته‎ای دارد. لیلا از همان زمان ورود به خانه جدید تا پایان، به دلیل آنچه اعظم از خود به جا گذاشته، لحظه‎ای آرامش ندارد. رفت و آمد مشتری‎های اعظم به خانه‎ای که حالا لیلا در آن زندگی می کند باعث بروز احساسات متضاد درون لیلا می‎شود و کار را به جایی می‎رساند که با پایانی تکان دهنده ما را مواجه می‎کند. به گفته برخی از صاحبنظران، اسماعیلی که سابقه کارگردانی سینما را نیز دارد، بسیاری از صحنه های این نمایش را با فرمی سینمایی ساخته است.

مریم ایرانی، از بازیگران این نمایش که اولین تجربه حرفه‌ای خود روی صحنه تئاتر را با این نمایش تجربه کرده است، در ارتباط با میزان استقبال از تولیدات هنری ایرانیان در کانادا می گوید: “معمولا کسانی که در ایران کارهای هنری و تئاتر را دنبال می کردند، در کانادا نیز از این تولیدات استقبال می کنند. اما در سال های اخیر به دلیل تولیدات کم کیفیت، اعتماد جامعه ایرانی به فضای هنری مهاجران کمرنگ شده و عده ای نیز نسبت به آن بی تفاوت هستند. با این حال عده ای هستند که همواره کارهای هنری را حمایت و پشتیبانی می کنند.

مخاطبان هم از این کار و هم کار قبلی علی اسماعیلی استقبال خیلی خوبی کردند. به خصوص از تئاتر لیلا استقبال خوبی شد، زیرا داستان جذابی دارد و سرنوشت شخصیت اصلی (لیلا) به صورت نمادین سرنوشت کسانی است که مهاجرت می کنند و وارد دنیای جدیدی می شوند و باید دنیای جدید خود را با وجود مشکلات فراوان بسازند. “

این گروه حدودا ۲۴ نفره که تمرینات خود را از آگوست ۲۰۱۹ آغاز کرده بودند، همگی از مهاجران ایرانی ساکن کانادا هستند و با وجود آن که نام شناخته شده ای در میان آن ها نیست، اما دو بازیگر نقش اصلی، سابقه اجرای تئاتر و فعالیت های هنری را در کارنامه خود دارند. برخی از بازیگران این تئاتر، از بازیگران کم تجربه تری هستند که در کارهای قبلی اسماعیلی از جمله نمایش “خوانش مجدد یک متن” اثر آریل دورفمان بازی کرده اند که در ماه می دو بار در مونترال به روی صحنه رفته است.

خانم ایرانی معتقد است هنر می تواند نقش موثری در برقراری ارتباط میان جوامع کوچک در کانادا با جامعه کانادایی دارد:

“در واقع همین به ما انگیزه می دهد که کار تئاتر انجام دهیم. در همین کار لحظاتی وجود داشت که مخاطبان چه ایرانی و چه کانادایی تحت تاثیر قرار گرفتند و با شخصیت های داستان همذات پنداری کردند. المان هایی فرهنگی مشترکی وجود دارد که افراد متوجه آن می شوند و برخی المان ها هم وجود دارند که با وجود عدم اشتراک برای آن ها جذاب است و علاقه دارند که با آن آشنا شوند. به عنوان مثال نوع لباسی که بازیگران در این اجرا به تن داشتند که لباس سنتی ایرانی بود، برای مخاطب ایرانی نوستالژیک و برای مخاطب غیر ایرانی جذاب بود. داستان زندگی لیلا نیز داستان گیرایی است که علت اصلی جذابیت این نمایش برای مخاطبان است.”

او افزود: “در روز جهانی منع خشونت علیه زنان نام این نمایش در بولتن سازمان اجتماعی کمک به زنان و خانواده (سپر آتنا) آورده شد و از آن به عنوان نمایشی یاد شد که برای چندمین بار به ما یادآوری می کند که خیلی از رفتارهایی که در قبال یک زن انجام می شود، نوعی خشونت علیه اوست که مسیر زندگی او را مانند مسیر زندگی لیلا تغییر می دهد. این بولتن به چندین زبان چاپ شد و به نشریات مختلفی ارسال شد. یکی از تاثیرات بزرگ این کار نمایش اشتراکات انسانی میان جوامع مختلف بود. ایرانی ها نیز واکنش های مثبتی نسبت به این تئاتر داشته اند و دکور و اجرای آن را نوستالژیک دانسته و با آن ارتباط نزدیکی برقرار کرده اند. داستان پر کشش آن نیز در ستایش انسانی است که به دنبال یافتن مسیر زندگی اش تلاش می کند که در تمامی فرهنگ ها ارزش به حساب می آید. اسماعیلی نیز خود علاقه زیادی به ایجاد پیوند میان جامعه ایرانی و کانادایی دارد و هدف او از ساخت این گونه آثار هنری آمیختگی میان جامعه ایرانی و کانادایی است.”

فیلمِ حقایق درباره‌ی لیلا دختر ادریس قرار بود سالِ ۱۳۵۵ با سرمایه شرکت گسترش صنایع سینمایی ایران و به تهیه‌کنندگیِ بهمن فرمان‌آرا ساخته شود؛ که نشد. فرمان‌آرا گفته که علّت مخالفتش با بازی پروانه معصومی در نقشِ لیلا بوده‌است. بیضایی معصومی را برای این نقش برگزیده بود. اسماعیلی اکنون به دنبال اجرای این نمایش در شهرهای دیگر استان کبک و اونتاریو از جمله تورنتو است.