«رز سرخ» هیجان اروتیک ایرانی

نگاهی کوتاه به فیلم «رز سرخ» در TIFF

نام فیلم: رز سرخ – Red Rose

نام فیلم به زبان اصلی: فارسی

کارگردان: سپیده فارسی – Sepideh Farsi

محصول: فرانسه – یونان – ایران

زمان: ۸۷ دقیقه

 

خلاصه داستان:

در میان اتفاقات سیاسی سال ۸۸ ، رابطه عاشقانه ای میان دختر جوانی و مرد میانسالی شروع میشود که هرکدام از جایگاه سیاسی مختلفی می آیند.

اگر برای هر بار که به تو فکر می کردم گلی نصیبم می شد … می توانستم برای همیشه در باغ خودم قدم بزنم – آلفرد تنیسون

«رز سرخ- RED ROSE» آخرین ساخته «سپیده فارسی» کارگردان ایرانی- فرانسوی، فیلمی به شدت بحث برانگیز و جنجالی از کار درآمده است و خوشبختانه این پتانسیل را هم دارد که تا می توان در مورد موارد مختلف آن بحث و گفتگو کرد. «رزسرخ» محصول مشترک فرانسه و یونان است و این فیلم  87 دقیقه‌ای که به زبان فارسی ساخته شده، قرار است طی سه نوبت در روزهای 7،8و 13 سپتامبر درجشنواره بین المللی فیلم تورنتو TIFF به نمایش درآید.

«سپیده فارسی» در این فیلم  با تلفیقی از صحنه‌های مستند از وقایع سال 88 داستان دختر جوانی را روایت می‌کند که در جریان ناآرامی های بعد از انتخابات، از دست نیروهای پلیس به خانه‌‌ای پناه می‌برد که  صاحب آن مردی میانسال و دارای سابقه فعالیت های سیاسی است؛ این دو بعد از آشنایی به بحث و گفتگو درباره آینده سیاسی و اجتماعی ایران می‌پردازند.

«رز سرخ» داستان خود را همزمان با اتفاقات بعد از انتخابات سال 88 روایت می کند. تصاویر فیلم هم، دو بخش است؛ بخشی از آن مربوط می شود به نماهای اتفاقات خیابانی و درگیری مردم با نیروهای امنیتی و انتظامی که شامل تصاویری است که با موبایل گرفته شده اند و بخشی از آن که در یک آپارتمان رخ می دهد، شرح ماجرایی عاطفی است میان دختر جوان و مردی میانسال.

فیلم های «سپیده فارسی» همیشه تلفیقی از مضامین اجتماعی و البته دغدغه های ذهنی شخصی خودش بوده است. به گفته کارگردان، ایده اصلی فیلم در اولین روزهای اعتراض به کودتای انتخاباتی شکل گرفت. جایی که عشقی نمادین در بستر فضای پر تنش آن زمان اندک اندک از دل یک گریز خیابانی بوجود می آید و به ثمر می نشیند.

به نظر می رسد یکی از اهداف کارگردان به تصویر کشیدن بی پروای رابطه ای رمانتیک بین دو نفر از دو نسل مختلف است، دو نسلی که تا قبل از ناآرامی های سال 88 تجربه تاریخی مشترکی نداشتند. دو شخصیت علی و سارا شاید در نگاه اول تفاوت های بنیادین و اساسی از نظر عقاید با هم داشته باشند، ولی بتدریج متوجه می شویم که این تفاوت ها خیلی عمیق نیست. علی از دوره ای می آید که انقلاب، جنگ، سرکوب مخالفان سیاسی در دهه 60 را تجربه کرده و سارا نسلی است که دوره اصلاحات و خیزش سال 88 را دیده است و همین شورش بعد از انتخابات است که باعث می شود این دو به هم نزدیک شوند.

از آنجا که در ایران همه چیز با سیاست آمیخته شده، سینما هم از این امر مستثنا نیست. ولی می بینیم که فیلم در این مورد، پیام خاصی را منتقل نمی کند و به گفته کارگردان آن فقط انعکاس شور و هیجان روزهای امید و شکست در شخصی ترین روابط دو انسان یعنی دوست داشتن و عشق ورزی است که نمایش داده می شود. کارگردان همچنین معتقد است که انسان هیچوقت و حتی تحت سخت ترین شرایط از عشق غافل نمی شود و از آن دست نمی کشد.

«سپیده فارسی» کارگردان ایرانی مقیم فرانسه که در سال 1984 ایران را ترک کرده فیلم های متعددی ساخته که همه به نوعی در ارتباط با ایران بوده اند. او پس از چند سال کار در زمینه عکاسی، از سال 1995 فیلمسازی را با ساختن فیلم های کوتاه و مستند آغاز کرد. او مستندهایی چون: «دنیا خانه من است»، «مردان آتش» و مستند- داستانی «سفر مریم» را در کارنامه کاری خود دارد. در سال 2003 او اولین فیلم بلند داستانی خود را کارگردانی کرد که «خواب خاک» نام داشت. دو سال بعد، او دومین فیلم بلندش به نام «نگاه» را ساخت که نامزد جایزه اول جشنواره «روتردام» در سال 2005 شد.

سال 2007 «سپیده فارسی» موفق شد با فیلم مستند «هرات» جایزه بهترین فیلم مستند جشنواره «فلورانس» ایتالیا را دریافت کند. درسال 2009 مستند «تهران بدون مجوز» را در جشنواره «لوکارنو» عرضه و پس از آن در سال 2010 فیلم بلند دیگری به نام «زیرآب» را کارگردانی کرد و در جشنواره های متعددی با این فیلم حضور داشت و در نهایت برنده جایزه «نت پک» از جشنواره «مسکو» شد.

به نظر می رسد فیلم «رز سرخ – RED ROSE» از دو جنبه مهم قابل توجه و البته مورد تحسین است که در اینجا به آن خواهیم پرداخت.

اول اینکه به نظر می رسد این فیلم برعلیه سانسور و خود سانسوری است و به نوعی جنبه تابو شکنی دارد و این نکته به باور نگارنده بسیار ارزشمند می نماید. سکانس عاشقانه ای که ما در فرهنگ سینمایی ایران جسورانه می خوانیم و در خارج از ایران سکانسی معمولی و پیش پاافتاه تلقی می شود، از آن جمله است. «سپیده فارسی» با علم به اینکه بحث فروش فیلم در ایران کاملا منتفی است به هنگام نوشتن فیلمنامه و ساخت فیلم در آزادی کامل بوده و دستش کاملا باز بوده است. او بدون مزاحمت قوانین نوشته و نانوشته سینمای ایران و بدون ملاحظات تحمیل شده در طی چند دهه اخیر، اثری زیبا و مستقل ساخته است. در فیلم، رابطه دو شخصیت و عشقشان در منطقی که در داستان ایجاب می کند نشان داده می شود. «سپیده فارسی» معتقد است که فیلمی ساخته که بی هیچ رودربایستی و فارغ از همه محدودیت های در ایران، داستان عشقی را در بحرانی ترین روزها نشان می دهد، فیلمی که نه فقط زبان، بلکه دل و روحش ایرانی است و قصه ای به غایت عاشقانه را روایت می کند و فیلم این شانس را داشته که زیر تیغ سانسور و خود سانسوری آسیب نبیند.

پیدا کردن بازیگری برای نقش اول زن فیلم هم کار دشواری بود که «مینا کاوانی» با پیوستن به این پروژه، حرکت جسورانه ای را در کارنامه هنری خود به ثبت رساند. بی شک بازیگری که برای اجرای این نقش انتخاب می شود باید قید بازگشت دوباره به ایران را بزند و این موقعیت علاوه بر بازیگر زن، شامل دیگر بازیگران فیلم هم می شود. توانایی برهنه شدن و داشتن نگاه حرفه ای به مقوله سینما و بازیگری نکته مهمی است که بازیگران باید با آن کنار بیایند. «مینا کاوانی» 7 سال در عرصه تئاتر فعالیت و سفرهای متعددی به فرانسه داشته است. همچنین به دلیل تسلط به زبان فرانسه، از طریق کنکور وارد «کنسرواتوار ملی بازیگری فرانسه» شد.

این موضوع بدیهی است که «مینا کاوانی» می دانسته که حضور در این فیلم، برایش پیامدهای منفی به همراه خواهد داشت اما به نظر می رسد واکنش مخاطب دغدغه اصلی او نبوده است و از سوی دیگر انتظار نمی رود نسبت به این عکس العمل ها بی تفاوت باشد. وی در گفتگویی با سایت «روز آنلاین» می گوید که فیلم «رز سرخ» را در جهت تجربه حرفه ای خود انجام داده و نقش «سارا» را دوست دارد. البته برهنه شدن برای خود او هم یک تابو بوده اما برایش تجربه مهمی بوده تا بتواند درک کند که وقتی نقشی از یک فیلمنامه را می پذیرد تا چه حد توانایی ایفا کردن تمامی ابعاد آن نقش را دارد و این اجرا باید بدون تاثیر گرفتن از سنت، مردم، حاکمیت و سیاست باشد.

«شبنم طلوعی» استعداد ناب اما متاسفانه هدر رفته سینمای ایران، یکی دیگر از بازیگران فیلم است که بازی قوی و دلچسبی از خود ارائه داده است. «طلوعی» را با تئاترهای «شازده احتجاب – علی رفیعی»، «شب هزار و یکم – بهرام بیضایی»، فیلم «زنان بدون مردان – شیرین نشاط» به یاد می آوریم.

«رز سرخ» اثری آوانگارد در سینمای ایران محسوب می شود، شاید عده ای بگویند که این فیلم از دایره سینمای ایران خارج است، ولی اصلا و ابدا چنین نیست. این فیلم در برهوت سینمای ایران نقطه امیدوار کننده و روشنی است هم به لحاظ موضوع و هم به لحاظ تابوشکنی توسط کارگردان و بازیگر نقش اول زن. «رز سرخ» را باید فارغ از دیدگاههای ایدئولوژیک و نصیحت گرانه تماشا کرد و همچنین ما را امیدوار می کند به تابو شکنی های آینده در فضای بسته سینمای ایران.