سلام من را به طرفداران ایرانی ام برسانید

به احترام همکار و دوست عزیزمان پیمان معظمی که در یک صبح پاییزی, ما را بدرود گفت. این گفتگو آخرین جستار اوست در باب موسیقی که اولین بار در سال ۲۰۱۴ در مجله تیتر منتشر شد. یادش گرامی باد.

گفتگو: پیمان معظمی
تنظیم: هلیا قاضی میرسعید

دیوید نافلر (David Knopfler) آهنگساز، شاعر، ترانه سرا، خواننده و نوازنده 69 ساله بریتانیایی، نامی کمابیش آشنا برای علاقمندان جدی موسیقی راک است. وی به عنوان نوازنده گیتار و همخوان همراه با برادر بزرگترش مارک نافلر (نوازنده لیدگیتار، خواننده و آهنگساز)  همراه با جان ایلسلی (گیتاربیس) و پیک ویدِرز (درامز) در سال 1977 گروه موسیقی Dire Straits را تشکیل دادند، یکی از موفق ترین گروه های تاریخ موسیقی پاپ – راک دنیا بود. اما در نهایت سال 1995  گروه، بنا به تصمیم مارک نافلر، منحل شد.

ترکیب اولیه گروه (به غیر از مارک نافلر و جان ایلسلی) نیز پس از انتشار دو آلبوم نخست به نامهای Dire Straits و Communique دچار تغییرات زیادی شد. ولی گرته برداری هوشمندانه و تلفیق نوین عناصر دیر آشنای سبکهای راک-بلوز و ارائه آنها در قالب ترانه هایی ماندگار، تحسین بسیاری از شنوندگان و منتقدان جدی موسیقی را در طی سالهای فعالیت و حتی پس از آن برای  این گروه موسیقی، به ارمغان آورد و آثار منتشر شده گروهی(یا انفرادی هر یک از اعضای آن) حتی پس از سپری شدن سالها، هنوز شنیدنی و پرفروش مانده اند. همکاری برادران نافلر پس از انتشار 3 آلبوم نخست این گروه، به دلیل اختلاف سلایق حرفه ای، به پایان رسید.

اگرچه مارک نافلر با بی انصافی نامی از برادر هنرمند خود که در چندین قطعه از آلبوم آخر همکاری داشت، نبرد، اما جدایی از گروه دایر استریتز، نقطه پایانی بر فعالیتهای موسیقایی دیوید نافلر نبود. او با گذشت زمان  به پختگی و  بیان منحصر به فرد خویش در موسیقی دست یافت و علیرغم نداشتن امکانات مالی گسترده و شهرتی که برادر هنرمندش مارک از آن بهره بسیار برده است، موفق شد با تکیه بر استعداد فطری آهنگسازی، نوازندگی و ترانه سرایی خود و اجتناب از حواشی شهرت، به عنوان هنرمندی وزین و قابل احترام در بین منتقدان و علاقمندان موسیقی شناخته و آثارش مورد تحسین واقع شود. دیوید نافلر تا به حال 10 آلبوم موسیقی از ساخته های خود را منتشر کرده، که آخرین آنها آلبوم استودیویی او در سال 2006 با عنوان Songs for the Siren است.

ترانه های دیوید نافلر مضامین ژرف عاشقانه، سیاسی و اجتماعی را در قالب اشعاری زیبا همراه با ملودی هایی ماندگار ارائه می کنند و دغدغه های آرمانگرایانه اجتماعی- سیاسی این هنرمند با نگاهی به آثار او به آسانی قابل تشخیص است. نگارنده به عنوان یکی از طرفداران مشتاق شخصیت و آثار این هنرمند، تا به حال در سه اجرای زنده این هنرمند را در کشور آلمان حضور داشته است.

هری بوگدانوفس – پیمان معظمی- دیوید نافلر – 31 ژانویه 2014 پیش از اجرای زنده آکوستیک نافلر،در محل Club Hot Jazz شهر مونستر (Munster) آلماناین گفتگو در تاریخ 31 ژانویه 2014 پیش از اجرای زنده آکوستیک او، همراه با دوست و همکار هنرمندش هری بوگدانوفس (Harry Bogdanovs) در محل Club Hot Jazz شهر مونستر (Munster) آلمان، انجام شد که برگردان آن به دلایلی تا این تاریخ به تاخیر افتاد. برای اطلاع بیشتر از این هنرمند و آثار وی می توانید به وب سایت های رسمی www.knopfler.com یا www.david-knopfler.de مراجعه کنید.

-اگر موافق باشید به جای پرداختن به فعالیت کوتاه مدت شما در گروه دایر استریتز که مخاطبین قدیمی تر کمابیش با آن آشنا هستند، این گفتگو را روی دوران فعالیت انفرادی شما متمرکز کنیم. پس از جدایی از دایر استریتز در سال 1980، کار روی نخستین آلبوم انفرادی خود را آغاز کردید که سه سال بعد با نام رهایی (Release) منتشر شد. برایمان از این آلبوم بگویید؟

دیوید نافلر: دایر استریتز برای من مثل یک مرخصی سه ساله از کار روزانه ام بود. در واقع من از 11 سالگی شروع به آهنگسازی و نوازندگی کردم و کارهای ساخته خودم را در کلابهای محلی کوچک اجرا میکردم. فعالیت حرفه ای من در دوره سه ساله ای که عضو دایر استریتز بودم تجربه خوبی بود که اصول اولیه تنظیم و ارائه زنده کارهایی که در خلوت خودم ساخته بودم را فرا بگیرم. در دایر استریتز فضایی برای ارائه ساخته های من وجود نداشت و بهتر بگویم که این گروه مترادف با مارک نافلر بود. شرایط در هنگام ضبط آلبوم سوم گروه که بعدها با نام  فیلمسازی (Making Movies) منتشر شد، به اندازه ای پر تنش بود که صلاح دیدم از آنها جدا شوم. «رهایی» نخستین آلبوم انفرادی من بود که با همکاری دوست هنرمندم هری بوگدانوفس که در آن آلبوم نوازنده کیبورد هم بود، تهیه شد. ترانه های این مجموعه، منتخب کارهایی بود که از دوران نوجوانی ساخته بودم. در یکی از قطعات این آلبوم به نام Madonna’s Daughter برادرم مارک و جان ایلسلی نیز همکاری داشتند و آلبوم با استقبال مناسبی از سوی منتقدان و شنوندگان مواجه شد.

–به عنوان یک شنونده و طرفدار جدی آثار انفرادی منتشر شده شما، به نظرم می توان دوران فعالیت شما را به دو مرحله مختلف تقسیم بندی کرد. مرحله اول از 1983 تا 1990 (آلبومهای Release، Behind the Lines، Cut the Wire، Lips Against the Steel و Lifelines) و مرحله دوم از 1993 تا به امروز (آلبومهای The Giver، Small Mercies، Wishbones، Ship of Dreams و Songs for the Siren). در این دو مرحله، سبک کاری و موسیقایی شما تفاوتهای بنیادین دارد. گرایش اولیه شما در سالهای اولیه فعالیت انفرادی تان بیشتر به سبک پاپ و استفاده از سازهای الکترونیکی در کنار دیگر سازها بوده، ولی در مرحله دوم گرایش شما به ژانرهایی نظیر  فولک راک، آکوستیک راک و بلوز در کنار فضا سازی و تنظیمات آکوستیک یا ارکسترال کاملاً هویدا است. چه چیزی شما را واداشت که این تغییر را در سبک خود ایجاد کنید؟

نافلر: این موضوع کاملاً درست است. همانطور که پیشتر گفتم در آلبوم نخست، همکاری هری بوگدانوفس با من بسیار اهمیت داشت و دانش و احاطه او به مقوله آهنگسازی و تنظیم، کمک بزرگی برای من بود. راه ما دو تن پس از همکاری در آلبوم نخست، از هم جدا شد و هری به عنوان یک آهنگساز، نوازنده و تنظیم کننده موسیقی پاپ به موفقیت خیره کننده ای دست یافت. من در طول سالهای دهه هشتاد میلادی (آلبوم دوم تا پنجم) به گونه ای دست تنها بودم که تاثیر کمابیش منفی روی آثار آن دوره من داشت. گرایش و عطش موسیقدانان در آن برهه زمانی به استفاده از سینتی سایزر و درام ماشین، قابل کتمان نیست و من هم به استفاده از این فناوریها در کارهایم رو آوردم.

به خاطر می آورم روزی در هنگام ضبط آلبوم Lifelines با تهیه کننده ام دیوید آرنولد (David Arnold) مشغول برنامه نویسی  های هت (Hi-hat) بودیم، وقتی به خودمان آمدیم متوجه شدیم که سه روز متوالی است درگیر یک کار تکراری و کسالت آور هستیم که فقط قرار است نقش یک ریتم پایه را برای ضبط دیگر سازها ایفا کند و بعد هم باید با ساز درام اصلی جایگزین شود. لذا همانجا به خودم قول دادم که آلبومهای بعدی را با سازها و نوازنده های واقعی کار کنم و به جای اتلاف وقت سه ماهه، برای ضبط یک آلبوم، سه هفته ای کاری را به پایان برسانم، که هم حس نوازندگی انسانهای واقعی با سازهای خود را همراه دارد و هم نتیجه کار برای من لذت بخش تر است. این بود که از هری دعوت به همکاری دوباره کردم و آثار منتشر شده از 1993 تا به امروز همراه با وی یکی پس از دیگری بهتر و حرفه ای تر از کار در آمده اند.

آلبوم Ship of Dreams که در سال 2003 منتشر شد به زعم خودم کاملترین و بهترین اثری است که از من تا به امروز منتشر شده ولی درست در همان مقطع، دنیای موسیقی با ورود و اقبال شنوندگان به دانلود و موسیقی دیجیتال دچار تحول اساسی شد که فروش آثار موسیقی فیزیکی از جمله CD را به شدت تحت تاثیر قرار داد و بودجه ضبط و انتشار آلبوم کاهش یافت. این بود که آلبوم بعدی من با عنوان Songs for the Siren با بودجه ای بسیار کم آماده شد و مجبور شدیم بسیاری از ایده های تنظیم کارها را فدا کنیم، گرچه اعتقاد دارم آهنگها و اجراهای این آلبوم بسیار خوب و کامل بودند. ولی به شخصه از پروداکشن این آلبوم رضایت کامل نداشته و ندارم. بعد از آن هم دو آلبوم از اجراهای زنده ام (Live) منتشر کردم.

-به نکته خوبی اشاره کردید. ورود مدیای جدید دیجیتال و تحولی که این تازه وارد در این صنعت موسیقی ایجاد کرد را چگونه ارزیابی می کنید؟

نافلر: مگر چیزی هم به نام صنعت موسیقی باقیمانده که بشود از آن صحبت کرد. این صنعت مانند کشتی تایتانیک در حال غرق شدن است. دانلودهای غیر قانونی و فروش نرفتن آثار فیزیکی و دیجیتال قانونی هنرمندان رمقی برای آنچه قبلاً صنعت موسیقی نام داشت، نگذاشته است. سرویسهای جدید پخش و استریم موسیقی مانند اسپاتیفای را هم به این ملغمه اضافه کنید که هیچ منفعتی برای خالق آثار ندارند. ضبط آلبوم با حداقل تعداد نوازنده، مسترینگ، چاپ سی دی و پخش آن به بودجه حدوداً صد هزار دلاری نیاز دارد، که در این وانفسا، کسی این پول را به راحتی در اختیار شما نمی گذارد. علاوه بر این، فروش قانونی فایلهای  دیجیتال و حتی سی دی، به هیچ عنوان بازگشت سرمایه را برای تهیه کننده، تضمین نمی کنند. ناگفته نماید که راهکارهایی مانند Crowd Funding و کمک گرفتن از طرفداران برای اهدای مبلغی در حد توان خود جهت جمع آوری بودجه اولیه مورد نیاز یک آلبوم موسیقی، یکی از گزینه های من برای انتشار آلبوم است که البته پیش از من، بسیاری از هنرمندان با موفقیت این شیوه را آزموده اند.

-از میان کارهای منتشر شده تان در دوره اول و دوم کدام یک را بیشتر می پسندید؟

نافلر: از میان پنج آلبوم اولیه، Release و Lifelines را دوست دارم. آلبوم Lifelines در استودیوی Real World ضبط و میکس شد. نوازندگان مطرحی در آن با من همکاری کردند و آلبوم در آلمان فروش خوبی داشت. در بین آلبومهای منتشر شده در دهه نود و بعد از آن نیز همه کارهایم را دوست دارم ولی همانطور که پیشتر هم اشاره کردم Ship of Dreams کاملترین و بهترین اثری بوده است که به نام من منتشر شده است.

-در آلبومهای Wishbones و Ship of Dreams با کریس ریا (Chris Rea) در سه قطعه همکاری داشتید. از این همکاری برای ما بگویید.

نافلر: کریس از دوستان خوب من و هنرمندی استثنائی است که همخوانی و نوازندگی گیتار اسلاید در قطعات St. Swithun’s Day ، Easy Street و Sometimes There Are No Words را علیرغم مخالفت مدیر برنامه هایش، انجام داد. درامر گروه من، مارتین دیچام (Martin Ditcham) سالهاست که با کریس همکاری دارد و در واقع او، ما را به هم معرفی کرد. امیدوارم دوباره فرصتی برای همکاری با کریس برای من فراهم شود.

–پس از گذشت بیش از 30 سال فعالیت فردی و رسیدن به جایگاهی در موسیقی جهانی که بسیاری غبطه آن را می خورند، آیا هدف دیگری دارید که هنوز آرزوی دستیابی به آن را داشته باشید؟

نافلر: در حال حاضر هدف من تامین بودجه مناسب و جمع آوری همکاران خوبم در استودیو برای ضبط و آماده سازی آلبوم بعدی ام است. گرچه پس از انتشار آخرین آلبوم استودیویی ام در سال 2006، دو مجموعه از اجراهای زنده خود را نیز منتشر کرده ام ولی شدیداً آرزوی تکمیل این آلبوم را دارم تا کارهای جدیدم را که به نظر خودم بهترین آثارم تا به امروز هستند را به صورتی فاخر به شنوندگان و علاقمندانم ارائه کنم.  بودن در کنار خانواده و دوستان، دوری از حاشیه های زائد و لذت بردن از زندگی و زیباییهای آن، غایت خواسته آدمی به سن و سال من در زندگی است.

-وقت تنگ است و سوالات بسیار… برای شما آرزوی موفقیت دارم و بار دیگر از شما بابت اختصاص وقتتان تشکر می کنم.

نافلر: من هم از شما ممنونم. سلام من را به طرفداران ایرانی ام برسانید…