ده نکته در مورد جایزه اسکار بهترین فیلم خارجی‌زبان
اصغر فرهادی و جایزه اسکار
فیلم نامه نویس و تهیه کننده
تورنتو – کانادا
دومین جایزه‌ی اسکار بهترین فیلم خارجی‌زبان به زبان فارسی و ایران تعلق گرفت برای «فروشنده» فیلم دیگری از اصغر فرهادی. مانند چند سال پیش پس از آن که «جدایی نادر از سیمین» نخستین جایزه‌ی اسکار بهترین فیلم خارجی‌زبان را برای ایران به ارمغان آورد این‌بار نیز موافقان و مخالفان بسیاری نسبت به آن واکنش نشان دادند اما از روی نوشته‌های هر دو گروه می‌شد حدس زد که شناخت زیادی نسبت به این جایزه‌ی ویژه‌ی اسکار و تفاوت ماهوی آن با اکثر جشن‌واره‌های سینمایی وجود ندارد. برای مثال اکثر اشخاص تصور می‌کنند این جایزه به اصغر فرهادی به عنوان کارگردان داده شده است اما حقیقت چیز دیگری ست در این یادداشت کوتاه به‌طور فشرده «جایزه اسکار بهترین فیلم خارجی‌زبان» تشریح می‌شود و در مورد ارسال فیلم برای اسکار از طرف ایران هم مطالبی گفته خواهد شد.
۱. جایزه‌ی اسکار ویژه‌ی فیلم‌های انگلیسی زبان و به‌ویژه فیلم‌های آمریکایی و هالیوودی ست.
۲. از ۱۳۳۴ (۱۹۵۶) یعنی حدود ۲۷ سال پس از اولین جایزه‌ی اسکار در ۱۳۰۷ (۱۹۲۷) یک جایزه به عنوان فیلم غیرانگلیسی زبان به جوایز اسکار اضافه شد.
۳. فیلم خارجی باید حداقل به مدت هفت روز در کشوری که آن فیلم از آن‌جا می‌آید در سینمای تجاری با فروش بلیط اکران شده باشد. عمده‌ی گفت‌وگوهای آن باید به زبانی غیر از انگلیسی باشد و در شبکه‌های اینترنتی و تلویزیونی پخش نشده باشد.
۴. از هر کشور تنها یک فیلم می‌تواند به کمیته‌ی اسکار معرفی شود. نام هیاتی که فیلم را انتخاب می‌کنند هم باید به آکادمی اعلام شود.
۵. زبان نقش مهمی در این جایزه دارد. تا ۱۳۸۴ (۲۰۰۶) زبان فیلم باید با زبان رسمی کشور ارسال کننده هم‌خوانی می‌داشت اما از این سال به بعد این قانون برداشته شد. هر چند پیش از آن کانادا فیلم به زبان هندی ارسال کرده بود و پذیرفته شده بود که استثنا محسوب می‌شد.
۶. پنج فیلم توسط بخش زبان‌های خارجی آکادمی از میان فیلم‌هایی که به دست این بخش می‌رسد انتخاب می‌شود و این پنج فیلم با زیرنویس انگلیسی به اعضای فعال آکادمی معرفی می‌شوند تا در سالن سینما ببیند و رای خود را بدهند. کسانی که نسخه‌ی دیجیتال یا به شیوه‌های دیگر فیلم را ببینند رای‌شان قابل قبول نیست. در عمل تعداد زیادی از اعضای آکادمی موفق به دیدن و رای دادن به فیلم زبان‌خارجی نمی‌شوند. از ۱۳۸۴ (۲۰۰۶) فهرست کوتاهی از ۹ فیلم که توسط بخش زبان‌های خارجی آکادمی انتخاب شده‌اند به هیات ۳۰ نفره منتخب آکادمی داده می‌شود تا آن‌ها پنج نامزد را انتخاب کنند و مرحله بعدی طبق گذشته ادامه پیدا کند.
۷. برخلاف جایزه‌ی اسکار بهترین فیلم که به تهیه‌کننده‌گان فیلم اهدا می‌شود. جایزه‌ی اسکار بهترین فیلم خارجی‌زبان به شخص خاصی اهدا نمی‌شود و متعلق به کشوری است که آن فیلم از طرف آن کشور معرفی شده است. در بیشتر سال‌ها کسی که برای دریافت جایزه توسط آکادمی در نظر گرفته می‌شود کارگردان فیلم است اما در برخی موارد تهیه‌کننده جایزه را دریافت کرده است. تا ۱۳۹۲ (۲۰۱۴) تنها نام فیلم و کشور سازنده بر روی تندیس اسکار حک می‌شد اما پس از این سال نام کارگردان یا دریافت کننده نیز درج می‌شود. برای همین تندیس اسکار آقای فرهادی برای فیلم «جدایی نادر از سیمین» فاقد نام ایشان است و تنها نام ایران قید شده است اما در تندیس «فروشنده» نام ایشان هم آمده است.
۸. تا کنون از ایران ۲۲ فیلم به اکادمی ارسال شده است. از این میان سه فیلم در اسکار پذیرفته شده‌اند و دو فیلم برنده‌ی جایزه‌ی شده اند.
۹. اولین فیلم ایرانی که به اسکار فرستاده شد فیلم «دایره مینا» اثر داریوش مهرجویی ست که در ۱۳۵۵ (۱۹۷۷) به آکادمی معرفی شد و پس از انقلاب برای سال‌ها هیچ فیلمی ارسال نشد تا این که در ۱۳۷۳ (۱۹۹۴) فیلم «زیر درختان زیتون» عباس کیارستمی به اسکار ارسال شد اما اولین فیلم ایرانی که نامزد دریافت جایزه در اسکار شد فیلم «بچه‌های آسمان» مجید مجیدی بود که در (۱۹۹۸) نامزد شد اما برنده‌ی جایزه‌یی نشد.
۱۰. در ایران بنیاد فارابی مسئول انتخاب و معرفی فیلم به اسکار است و در سال گذشته با هم‌کاری خانه‌ی سینما هیأت معرفی فیلم ایرانی به آکادمی علوم و هنرهای سینمایی آمریکا تشکیل شد اعضای این هیات عبارت بودند از گروهی پوران درخشنده (کارگردان)، محمد بزرگ‌نیا (کارگردان)، محمد حیدری (دبیر جشنواره فیلم فجر)، سعید عقیقی (فیلم‌نامه‌نویس و منتقد سینمایی)، امیرحسین علم‌الهدی (دبیرشورای سیاست‌گذاری سینمای هنر و تجربه)، شهرام مکری (کارگردان)، تورج منصوری (مدیر فیلمبرداری)، اکبر نبوی (تهیه‌کننده و منتقد سینمایی) و امیر اسفندیاری (معاون بین الملل بنیاد سینمایی فارابی) با حضور علیرضا تابش، مدیر عامل بنیاد سینمایی فارابی و منوچهر شاهسواری مدیرعامل خانه سینما تشکیل جلسه می‌دادند و طی چند مرحله فیلم‌هایی را انتخاب و سرانجام با حذف فیلم «ابد و یک روز» به دلیل سیاه‌نمایی فیلم «فروشنده» به آکادمی علوم سینمایی آمریکا، اسکار، معرفی شد.
