در مدح انتقام
نگاهی به فیلم «پير پسر» Old Boy
علیرضا امیری*
«حالا او انتقام همه بدي هايي را كه به او روا داشتيم از ما خواهد گرفت.» ( آيه 15- سفر پيدايش)
«اسپایک لی» معمولا فيلم هايي مي سازد كه در جدول گیشه نمایش سینماها با فروش بالایی روبرو نمیشوند يعني اكثر اوقات اينچنين بوده است كه ساخته هاي او نمي توانند جز بلاك باسترها به حساب بيايند. در حقيقيت كارهاي او بگير نگير دارد، حتي در ميان منتقدين سينما هم عقايد گوناگوني در مورد فيلم هاي «اسپايك لي» وجود دارد طوري كه مي توان طيف نظرهاي مطرح شده در اين زمينه را بين يك تا صد دسته بندي كرد. آخرين كار «اسپايك لي» هم خارج از اين مقوله نيست.
«پیر پسر»، نسخه بازسازی شده و انگلیسی زبان فیلمی به همین نام محصول کره جنوبی است، که توسط «چان ووک پارک» کارگردانی شده است در نسخه جدید فیلم بازیگرانی مثل جاش برولین، الیزابت اولسن، شارلتو کایلی و ساموئل ال جکسن بازی دارند. اما داستان فیلم ماجرای مردی الکلی و بی قيد است، او درحالی که برای تولد دختر کوچک خود هدیه ای خریده است، روبروی يك باجه تلفن توسط اشخاصی ناشناس بیهوش و ربوده میشود و بعد از بهوش آمدن خود را محبوس در یکی از اتاقهای هتلی قدیمی در مکانی نامعلوم می یابد و هرچقدر سعی میکند علت این محبوس شدن را بداند کسی به اوکمک نمیکند و بيست سال تمام بدون اینکه علت زندانی شدن خود را بداند، در حبس به سر میبرد.
«پير پسر» فيلم تلخي است و اين طعم در سراسر فيلم حس مي شود. نکته مهمی كه در فیلم وجود دارد پايان هولناك و غير قابل پيش بيني فيلم مي باشد، و جدا از فانتزی های موجود كه به تصوير كشيده شده اند، یک تراژدی بزرگ رخ میدهد. به طوری که اگر بیننده به پانزده دقیقه پایانی این فیلم برسد دچار شوک و بهت مي شود. تم اصلي فيلم بطور كل در مورد انتقام گرفتن است، همه کاراکترها و شخصیت ها به نوعی در حال انتقام گرفتن از یکدیگر هستند و با اندكي تعمق تماشاگر متوجه مي شود كه در واقع عمل انتقام یک شخص به صورت یک طرفه نيست و انتقام هايي كه در فيلم ديده مي شود هم يك موضوع شخصي است و هم صورت اجتماعي سياسي دارد.
در طول زمان 20 سال اسارت، شخصيت اصلي فيلم تصاوير واقعي و مختلفي از حوادث جهان را از تلويزيون اسارتگاهش مشاهده مي كند كه اكثر آنها به نوعي موضوع انتقام را در ذهن تماشاگر تداعي مي كند مثل: جنگ اول خليج فارس در زمان جرج بوش پدر، حادثه 11 سپتامبر، حمله آمريكا به عراق و افغانستان و موضوعاتي از اين دست. به نظر مي رسد «اسپايك لي» با نمایش این صحنه ها شاید میخواهد مخاطب خود را به سمت توجیه کردن انتقامی که قرار است در ادامه فیلم اتفاق بیفتد ببرد، انتقامي كه به فجيع ترين روش ها انجام مي پذيرد.
اگر بخواهیم به این فیلم نمره بدهیم مطمئنا نمره این فیلم نمره بالایی خواهد بود، چون جدا از جذابیت های فنی و بصری، فیلم از یک داستان پر کشش بهره میبرد که مخاطب خود را تا آخر با پرسشهای بسیاری مواجه میکند که البته بر خلاف فیلمهای دیگر این امر باعث سردرگمی ببیننده نمیشود بلکه داستان با وجود غیر خطی بودن، با رسیدن به نیمه فیلم شروع به بازکردن گره های ذهن مخاطب میکند و در این زمینه کاملا موفق عمل میکند.
به طور کل این فیلم اگر فرض كنيم كه «پير پسر» فیلمی ساختارشکنانه در مورد اخلاق است با این وجود نگاهی انتقادی تیزبینانه ای به مسئله نفوذ قدرتها در حریم شخصی افراد دارد. همچنين مي توان گفت كه شخصيت منفي اصلي به عنوان نماد سلطه و قدرت در این فیلم مطرح است، کسی که با تکیه برقدرت خود سرنوشت انسانها را تغییر میدهد، برای آنها تصمیم گیری میکند و به بدترين وضع ممكن آنها را مجازات مي كند..