پویان طباطبایی
پویان طباطبایی – تورنتو \ فرانک استلا؛ چهره‌ی برجسته‌ی هنر انتزاعی در 65 سال گذشته؛ در سن 87 سالگی در گذشت. مرگ او در 4 مه، درخانه‌اش در شهر نیویورک، توسط گالری ماریان بوسکی که از سال 2014 نماینده استلا است، اعلام شد. این گالری همچنین به چگونگی روند خلق آثار خارق‌العاده‌ی فرانک استلا و امکان‌های روایی هندسه و رنگ و مرز بین شی بودن و نقاشی، اشاره کرد و گفت:«کار کردن با فرانک در دهه‌ی گذشته افتخار بزرگی برای ما بوده است. او میراث قابل توجهی را از خودش به جا گذاشت.»
همسر او دکتر هریت ای مک گوی گفت که علت مرگ وی، لنفوم بوده است. آقای استلا یک چهره‌ی بزرگ در هنر آمریکا پس از جنگ به شمار می‌رفت. یک مبتکر بی‌قرار و بی‌رحم که کاوش‌های رنگ و فرم او را به حضوری فراگیر و دائم در نمایشگاه‌ها تبدیل کرد. استلا از 23 سالگی نقاشی را در در نیویورک به طور جدی آغاز کرد و در سال 1959 با سری نقاشی‌های تک رنگ سیاه خود، دنیای هنر را در طوفان فرو برد. ویلیام روبین، مورخ هنر در سال 1960 در مجله‌ی Art international نوشت که خود را محسور نقاشی‌های استلا یافته است.
از سوی دیگر کارن ویلکین در سال 2007 در The new criterion نوشت:«آنها برخی از فراموش نشدنی‌ترین و تحریک‌کننده‌ترین نقاشی‌ها در تاریخ اخیر مدرنیسم آمریکا هستند.» استلا به زیبایی شناسی ساده، بکر و تک رنگ، ابتدا رنگ‌های متالیک و سپس رنگ‌های روشن را در طیف گسترده‌ای از یک پیکربندی هندسی اضافه کرد. او اولین بوم‌های شکل‌دار خود را در سال 1960 در نمایشگاهی که اولین نمایش تک نفره‌اش نیز بود، نشان داد. در سال 1965، استلا به همراه راشنبرگ، جانز کلاس اولدنبرگ و جیم داین به نمایندگی از آمریکا در بینال ونیز انتخاب شدند.
مجموعه آثار نقاله‌ی استلا؛ بوم‌های نیم‌دایره‌ای در مقیاس بزرگ بودند که با رنگ‌های درخشان و به نام ابزار هندسه در لئو کاستلی در سال 1967 راه اندازی شد و تاثیر خودش را بر هنر انتزاعی زمان خود از همان جا اثبات کرد.
در سال 1970 او در سن 33 سالگی جوان‌ترین هنرمند در نظرسنجی moma معرفی شد. دومین نمایشگاه او در موزه برگزار شد که این بار آثار او ترکیبی از کلاژها با نقش کم برجسته از نمد و مقوا بود. استلا در سال 1999 به روزنامه هنر گفت: «نقاشی‌های برجسته مرا مجبور کرد بیرون بروم و درگیر دنیای واقعی بشوم.»
استلا با نگاهی به آن دوران در سال 1999، سالی که در آن یک نمایشگاه مجسمه‌سازی در برنارد جاکوبسن در لندن داشت، گفت:«من از دلالان دهه‌ی 60 بزرگتر شده‌ام یا بیشتر از آنها زنها زندگی کرده‌ام. لری روبین بازنشست شده، لئو کاستلی رفته و من در واقع در نسلی بزرگ شدم که اکنون همه‌یشان رفته‌اند.»
استلا در بحث درباره‌ی هنر؛ مستقیم و بی تکلف صحبت می‌کرد.
«آنچه می‌بینی همان چیزی است که می‌بینی.» گفته‌ی او خطاب به مورخ هنر بروس گلیزر بود. و بعد بروس از او پرسید: «بعد از آن چیز زیادی باقی نمیمونه. درسته؟» استلا پاسخ داد: «من نمیدانم چه چیز دیگری وجود دارد.» او نیم قرن بعد در گفت‌وگو با روزنامه هنر خاطرنشان کرد: «من بارها گفته‌ام. انتزاع می‌تواند چیزهای زیادی باشد. به یک معنا می‌تواند داستانی را روایت کند، حتی اگر در پایان یک داستان تصویری باشد.»
استلا از پیشگامان برجسته‌ی فناوری‌های جدید بود و از اواخر دهه‌ی 80 با طراحی و چاپ سه بعدی کار کرد. او در اواسط دهه 2000 از یک چاپگر سه بعدی برای تولیدات قطعات فلزی و رزین برای مجموعه مجسمه‌های پلی کروم خود اسفتاده کرد و از سونات‌های هاریپسیکورد دومینیکو اسکارلاتی، آهنگساز ایتالیایی قرن هجدهم، الهام گرفت.
ران لاباکو متصدی موزه هنر و طراحی نیویورک، در سال 2013 به روزنامه هنر گفت که فناوری چاپ سه بعدی به استلا فرصتی داد تا کار از روی دیوار به روشی دشوار و سنگین و با وسایل سنتی طراحی شود.»
فرانک استلا ثابت کرد که استاد اختراع مجدد است. در اوایل دهه 60 او فرمول راه راه با رنگ‌های زنده و بوم‌های شکل دار متحرک ساخت. بعدا در این دهه، او سری جاه طلبانه نقاشی را آغاز کرد و بیش از 100 نقاشی دیواری در اندازه‌های دیواری مملو از نیم‌دایره‌هایی از رنگ‌های درخشان، حاصل این دوره از کارهای اوست.
هیلتون کرامر در نیویورک تایمز نوشت: این نقاشی‌ها که از ابزار اندازه‌گیری ساده در عنوان الهام گرفته‌شده‌اند، کل مفهوم انتزاع رنگی را به نقطه‌ای از تفصیل تقریبا باروک منتقل می‌کنند.»
فرانک استلا به عنوان یکی از بزرگ‌ترین هنرمندانی بود که نواوری‌هایش در سبک مینیمالیستی و ترکیب رنگ‌های روشن و اشیا سه بعدی بر نسل‌های هنرمندان معاصر آمریکایی تاثیر گذاشته است. آثار او در موزه‌های معتبر جهان از جمله موزه‌ی هنرهای معاصر تورنتو به نمایش در آمده است.
