کارگردان در زندان است

پویان طباطبایی – تورنتو | جشنواره فیلم تورنتو – بخش دوم |

جشنواره بین‌المللی فیلم تورنتو در سپتامبر ۲۰۲۲ و برای چهل و هفتمین دوره خود به مرکز شهر تورنتو باز می‌گردد. از سپتامبر ۸ تا ۱۸ سپتامر,  ۱۱ روز جذاب برای تجربه کردن سینمای بین‌المللی و کانادا، رویدادهای ویژه با حضور برخی از بزرگ‌ترین نام‌های سینما، و کنفرانس های بخش تخصصی سینما  که دیدگاه‌های متنوع و نوآورانه‌ای را در مورد هنر و تجارت فیلم ارائه می‌کند. امسال هم سینمای ایران و یا سینما مربوط به ایران با ۴ نماینده در این رویداد مهم حضور دارد. از مهمترین آنها , باید به فیلم “خرس نیست” به کارگردانی جعفر پناهی که هم اکنون در ایران در زندان است, اشاره کرد.

شناگران

The Swimmers

امسال جشنواره فیلم تورنتو با فیلم “شناگران” افتتاح میشود. با اینکه فیلم موزیکال افتتاحیه سال گذشته  (Dear Evan Hansen) نتوانست تا انتظار مخاطبین و خصوصا اهالی سینما را براورده کند, جشنواره امیدوار است تا فیلم شناگرا سرنوشت متفاوتی داشته باشد. این فیلم یک ماجراجویی حماسی برگرفته از مهمترین اخبار و رویدادهای جهانی در ۸ سال گذشته است.  “شناگران” (The Swimmers) داستان واقعی و قابل توجه خواهران یوسرا و سارا ماردینی را روایت می کند که از خانه خود در دمشق جنگ زده فرار کردند تا به دنبال زندگی جدیدی در اروپا باشند و بتوانند شانس رقابت در مسابقات المپیک را به دست آورند. این فیلم به کارگردانی سالی الحسینی (برادر من شیطان) و نویسندگی جک تورن (The Aeronauts)، داستانی تکان دهنده از دو زن جوان پناهنده است و تلاش الهام بخش آنها برای زندگی بهتر.

یوسرا و سارا از کودکی تمرینات پیاپی و طاقت فرسای شنا را نزد پدرشان (علی سلیمان) دنبال کرده اند. در سال 2015 و با تشدید جنگ داخلی ویرانگر سوریه، رویاهای آنها برای طلای المپیک به سرعت محو می شود. بنابراین آنها تصمیم می گیرند تا عازم سفری پرخطر به اروپا بشوند. خواهران ماردینی,  با همراهی پسر عموی خود (احمد ملک) ابتدا به لبنان و سپس ترکیه می گریزند. پس از آن و در ادامه راه سوار قایق کوچکی می‌شوند که مملو از پناهجویان دیگر است تا از قسمتی خطرناک و عموما برگشت ناپذیر از دریای مدیترانه عبور کنند. اما سفر آنها هنوز به پایان نرسیده است.

ناتالی عیسی و منال عیسا، خواهرانی که در زندگی واقعی شناگر هستند، نقش‌های یوسرا و سارا فوق‌العاده را ارائه می‌دهند. این بازی پرشور و صمیمیت عاطفی میان آنها, نشان از یک عمر زندگی مشترک دارد. همانطور که آرام آرام, بخت و اقبال در اروپا به یوسرا و سارا روی خوش نشان می دهد، مربی شنای آنها, سون اسپانکربس (ماتیاس شویگوفر) فرصتی را برایشان به وجود می آورد تا به تحقق رویای همیشگی خود نزدیک بشوند. “شناگران” , محصول کمپانی نتفلیکس, با اتفاقات گیرا و داستان سرایی قدرتمند سینمایی الحسینی، گواهی است بر استقامت در مواجهه با ناملایمات وصف ناپذیر. اما قلب فیلم رابطه بین دو خواهر است که به شدت زندگی را نگه می دارند و عشق آنها به یکدیگر.

نهنگ

The Whale

این فیلم به کارگردانی دارن آرونوفسکی (مرثیه ای برای یک رویا) و بر اساس یک نمایشنامه به قلم ساموئل دی هانتر (که فیلمنامه را نیز اقتباس کرده است)، داستان یک معلم انگلیسی را روایت می کند که دارای بیماری چاقی مفرط است و تلاش او برای برقراری ارتباط مجدد با دختر عجیب تینیجر و نوجوانش  (با بازی Sadie Sink از Stranger Things)که از او جدا شده است.  این فیلم پس از اکران خود در جشنواره بین المللی فیلم ونیز در تاریخ ۴ سپتامبر، ۱۱ تا ۱۲ سپتامبر در TIFF نمایش داده می شود. فیلم “نهنگ” ما را دعوت می کند تا با مردی که در وضعیت مخاطره آمیز انزوا قرار دارد و درگیر مقوله کشنده ای به نام فناوری و فرهنگ شرمساری بدن شده است، آشنا شویم.

ناگفته نماند که برندان فریزر, روزهای خوشی را سپری می کند. این بازیگر باسابقه پس از چند دهه مشکلات و مسایل شخصی و اتهامات آزارگری, بازگشتی بسیار جذاب به پرده نقره ای داشته است. ۲ روز پیش و در جشنواره ونیز, سالن نمایش فیلم به مدت ۶ دقیقه ایستاده برایش کف زدند. زمانی که تیتراژ پایانی درام دارن آرونوفسکی، که در آن فریزر نقش یک همجنس‌گرا ۶۰۰ پوندی را که روی ویلچر بسته شده بود، پخش شد، احساسات بر این بازیگر توانا غلبه کرد. فریزر در طول شش دقیقه تشویق ایستاده گریه کرد، برای فیلمی که احتمالاً او را در صدر رقابت های اسکار بهترین بازیگر امسال قرار می دهد.

داستان فیلم بدین گونه است که به نظر می رسد چارلی (فریزر) مربی نویسندگی هرگز وب کم خود را در حین تدریس آنلاین فعال نکرده باشد. او بهانه می آورد و آنقدر خوش اخلاق است که هیچ کس سر و صدا نمی کند، اما دلیل واقعی ناپیدایی او ظاهرش است. چارلی ۶۰۰ پوند وزن دارد. چاقی او شروع به تهدید جدی برای سلامتی اش شده است و دوستش لیز (هنگ چاو) که یک پرستار است، به او التماس می کند که به بیمارستان مراجعه کند، در عین حال تشخیص می دهد که شاید تنها حمایت کردن از خود چارلی در این شرایط از هر چیز دیگر مهم تر باشد. وضعیت فعلی چارلی با بازگشت دختر نوجوانش، الی (سدی سینک) که مدت زیادی از او جدا شده بود، تغییر می کند.

فریزر برای بازی در نقش شخصیت اصلی فیلم، لباس ساخته شده ای را می پوشید که با توجه به صحنه، وزنی بین ۵۰ تا ۳۰۰ پوند به او اضافه می کرد.  برای رسیدن به تصویر فیزیکی این نقش, این بازیگر هر روز شش ساعت روی صندلی گریم می گذراند تا به طور کامل به شخصیت تبدیل شود. فریزر درباره دشواری چنین نقشی میگوید: این به من احترام گذاشتن از کسانی که بدنشان اینگونه است را یاد داد. برای سکونت در آن موجود فیزیکی باید از نظر ذهنی و جسمی یک فرد فوق العاده قوی باشید.

حالا بازیگری که به خاطر نقش‌هایش در سه‌گانه “مومیایی”، “انفجاری از گذشته”، و “گشت رستاخیز DC” شناخته می‌شود، برای بازی در “نهنگ” جایزه TIFF Tribute را هم در مراسم TIFF Tribute Awards 2022 دریافت خواهد کرد (یکی از دو جایزه بازیگری که در جشن ۱۱ سپتامبر اهدا خواهد شد.). نهنگ – عنوانی که اشاره ای به موبی دیک، کتاب مورد علاقه چارلی دارد – داستانی را به ما ارائه می کند که در آن عشق، غم و ناراحتی مسیری پیچیده را تشکیل می دهند برای رسیدن به همدلی.

خرس نیست

No Bears

جعفر پناهی کارگردان شناخته شده ایرانی, که حدود ۳ ماه پیش در تهران دستگیر شده و برای گذراندن ۶ سال حبس راهی زندان شده است, نتوانست به همراه آخرین ساخته اش در خارج از ایران حضور داشته باشد.  فیلم سینمایی «خرس» با نام بین‌المللی «خرس نیست» داستان یک کارگردان سینماست که می‌خواهد از اتفاقی مستند در ترکیه، فیلمی عاشقانه بسازد. غافل از این‌که خودش ناخواسته در ایران، درگیر ماجرای عاشقانه دیگری می‌شود و … .

فیلم سینمایی «خرس نیست» No Bears به نویسندگی، تهیه‌کنندگی و کارگردانی «جعفر پناهی» در نخستین نمایش جهانی خود در بخش «مسابقه رسمی» در هفتاد و نهمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم «ونیز» Venice،  روی پرده رفت و پوستر این فیلم، در آستانه‌ اکران جهانی آن رونمایی شد. جعفر پناهی، ناصر هاشمی، وحید مبصری، بختیار پنجه‌ای، مینا کاوانی، نرجس دلآرام، رضا حیدری بازیگران این فیلم از سوی روابط عمومی آن معرفی شدند.

پناهی با جدیدترین فیلمش که شامل دو داستان عاشقانه موازی و پیامدهای وحشتناکی است که می تواند از فعالیت های هنری به ظاهر بی اهمیت بیرون بیاید، همچنان به مرزهای کلاسیک سینما می تازد.  پناهی در این فیلم همانند چند کار قبلیش, نقش خودش را  بازی می‌کند. او در روستایی مرزی مستقر است که در آن سوی مرز در ترکیه، گروهی را که چند کیلومتر دورتر فیلمبرداری می‌کنند، از راه دور هدایت می‌کند. پناهی با کمک دستیار کارگردانش که هر شب با او ملاقات می کند تا یک هارد دیسک پر از فیلم های گرفته شده روز را تحویل دهد، داستانی درباره زوجی می سازد که تلاش می کنند بتوانند پاسپورت های جعلی تهیه کنند, تا بتوانند به فرانسه فرار کنند.

در همان زمان، او ناخواسته درگیر سیاست های سنتی روستایی می شود که در آن اقامت دارد. گروهی از بزرگان از او می خواهند تا عکسی را که ظاهراً از یک زوج محلی در یک رابطه ممنوعه گرفته است، به اشتراک بگذارد. وقتی او اصرار می کند که چنین عکسی نگرفته است، مردان روستا از باور کردن او خودداری می کنند. همانطور که درام افزایش می یابد، قصه به بررسی این نکته می پردازد که از دل یک کنش هنری به ظاهر بی اهمیت (عکاسی) می تواند چه عواقب ناگواری بیرون بیاید.

خرس نیست، نه تنها دو داستان عاشقانه موازی را به تصویر می‌کشد که در آن عاشقان با موانعِ پنهان و اجتناب‌ناپذیر، نیروی خرافات و مکانیکِ قدرت مبارزه می‌کنند. بلکه با توجه به چالش‌های زیاد سیاسی و اجتماعی کارگردان در سرزمین خود،  فیلم خرس نیست, پناهی را در حال تأمل در مورد ناتوانی خود در ترک کشورش می‌یابد، حتی اگر این کار به آسانی قدم گذاشتن بر روی یک خط نامرئی، جایی بر روی یک تپه سنگی، در تاریکی شب باشد.